Podsumowanie Pomorskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych. Skrzydła Pomorza.

Tegoroczny zjazd pomorskich organizacji pozarządowych, liderów animacji społecznej oraz przedstawicieli samorządów i środowisk biznesowych przyciągnął do Bolszewa blisko 250 osób. Organizatorzy wypełnili program prelekcjami, dyskusjami i warsztatami o bardzo różnorodnej tematyce: od zagadnień ideologicznych jak zasada pomocniczości czy wymiana międzypokoleniowa aż po kwestie czysto formalne jak fundusze europejskie czy zlecanie usług organizacjom pozarządowym. PFIP odwiedzili również goście specjalni z Warszawy i Brukseli. Jednak czy trzydniowe spotkanie spełniło założenia organizatorów i dodało uczestnikom skrzydeł? Czy wzmocniło relacje trzech branż współtworzących sektor społeczny? Czy realna jest przyszłość i stabilność trójkąta efektywności?

Wydarzenie oficjalnie otworzyli Agnieszka Kapała-Sokalska, członkini Zarządu Województwa Pomorskiego oraz Łukasz Samborski, dyrektor Fundacji RC. Oboje w swoich przemówieniach podkreślili olbrzymią rolę organizacji pozarządowych w działaniach lokalnych oraz wyrazili nadzieję, iż PFIP jeszcze bardziej przyczyni się integracji wszystkich środowisk i będzie niezwykłą platformą do wymiany doświadczeń oraz inspiracją na przyszłość. 

Współpraca międzysektorowa

Temat ten był pierwszym zagadnieniem poruszonym we wstępnym panelu dyskusyjnym moderowanym przez Piotra Steca, prezesa Pomorskiej Sieci Centrów Organizacji Pozarządowych, w którym uczestniczyli wyżej wymienieni oraz Jarosław Białk, Starosta Pucki i  Jacek Thiel, Starosta Wejherowski. Stec pytał się m.in. o czynniki, które zagrażają rozwojowi sektora społecznego i mają wpływ na wzajemne relacje. Rozmawiano o kwestii mniejszych budżetów i konsekwencjach dla działalności społecznej. Podkreślono, jak ważna jest rola organizacji pozarządowych, które jak to padło w czasie debaty “uratowały samorządy” w czasie pandemii i wojny na Ukrainie. Zastanawiano się, co zrobić, jak poprawić warunki współpracy międzysektorowej.

Zapis debaty można obejrzeć pod linkiem: https://tiny.pl/wwdv5 (00:11:00 – 01:15:00)

Patrycja Czawłytko, Centrum Inicjatyw Obywatelskich w Słupsku oceniła: “Panel było bardzo ciekawy i pełen inspirujących pomysłów oraz konkretnych rozwiązań. Cieszy fakt, że samorządowcy doceniają rolę organizacji i ich doświadczenia w realizacji usług na wysokim poziomie oraz widzą potencjał w budowaniu z nimi partnerstw.”

Współpracy wielopoziomowej dotyczył także panel: “Konstytucyjna Zasada Pomocniczości. Czy przeminęła z wiatrem?”, który moderował Jerzy Boczoń. Według panelistów rzeczywistość pokazuje, że pomocniczość nie została jeszcze zrealizowana. Mówili o tym szczególnie ci z sektora publicznego, co według Boczonia jest dużą odwagą, bo przecież odpowiedzialność za warunki wdrażania tej zasady ponosi przecież państwo. Uczestnicy wskazywali na liczne przykłady dobrej współpracy międzysektorowej, ale podkreślali, że pełnej otwartości i współpracy jeszcze nie mają. Wspomniano o zmianie paradygmatów z metody „reszty” do metody „pierwszeństwa” w realizacji zadań publicznych. Wskazano także, że po obu stronach muszą nastąpić jeszcze liczne zmiany. NGO musi wziąć odpowiedzialność za budowanie procedur, które będą nastawione na zdobywanie zaufania sfery społecznej, zarówno jeśli chodzi o kontraktowanie realizacji, jak ich rozliczanie.

Stabilność i (nie)stabilność w trzecim sektorze

Do rozmów o 3. sektorze zaproszono także gości specjalnych reprezentujących różne instytucje, m.in. Wicepremiera i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego oraz Wicemarszałka Województwa Pomorskiego Wiesława Byczkowskiego. Wicepremier zwrócił uwagę na fakt, iż nie tylko kultura, ale także sektor pozarządowy były i są poszkodowane, jeśli chodzi o zainteresowanie rządzących, bo z politycznego punktu widzenia są inne priorytety. Gliński opowiedział także o przygotowywanych programach i planach dla organizacji społecznych, które już wypróbowano w czasie kryzysów w ciągu trzech ostatnich lat i które jego zdaniem znacznie upraszczają i zmniejszają biurokrację, zwiększając transparentność finansowania oraz mają zapewnić stabilność i rozwój sektora.   Wiesław Byczkowski zapewnił, iż inwestowanie w trzeci sektor jest korzystne dla wszystkich i na Pomorzu co roku budżet wzrasta. Zadeklarował, że w 2023 roku planuje przeznaczyć na ten cel już ponad 11 mln zł, czyli o ok. 800 tys. zł więcej niż w 2022 roku. Wicemarszałek wspomniał też o uruchomionym kolejnym konkursie grantowym dla podmiotów, które będą chciały wspomóc uchodźców z Ukrainy w kwocie 20 mln zł. Tym, co według Byczkowskiego zapewni wzmocnienie NGO-sów to z pewnością współpraca gospodarcza, czyli np. umożliwienie organizacjom udziału w przetargach czy zamówieniach publicznych, tak “aby mogły być jeszcze bardziej samodzielne i urynkowione”.

Z pewnością jednym z czynników, które mogą wpłynąć na kondycję sektora pozarządowego jest rzecznictwo. Niestety stereotypowo jest ono rozumiane w środowisku społecznym jako “lobbing” z jego negatywnymi konotacjami. Mało kto wie, że jest on tylko jednym z elementów działań rzeczniczych, które są występowaniem w imię wspólnych wartości i zabieganiem o interes organizacji lub grup organizacji. Głos w tej sprawie zabrała Marta Dietrich z Fundacji RC, która od kilku miesięcy koordynuje projekt rzeczniczy “Naprawdę nie masz wpływu? Ku stabilności zatrudnienia w organizacjach pozarządowych.” O założeniach rzecznictwa, jego przejawach i formach, a także o tym, jak ważne jest oddolne zgłaszanie potrzeb i problemów rozmawiała z Justyną K. Ochędzan, która jest członkinią European Economic and Social Committee (EECS), czyli Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i która specjalnie na PFIP przyjechała z Brukseli. Gościni ze smutkiem potwierdziła fakt, iż w Polsce panuje sceptycyzm, jeśli chodzi o łączenie się w grupy interesów i nieufność co do ich społecznej skuteczności. Czyli dokładnie odwrotnie niż to jest “na zachodzie”. Panel wywołał duże zainteresowanie publiczności, która chętnie włączała się do dyskusji. Wspólnie wysnuto wniosek, że jeszcze wiele przed nami.

Tymczasem 3. sektor powinien z pewnością zagęścić ruchy we wspólnej walce o przyszłość, bo zgodnie z raportem zaprezentowanym przez Martę Dietrich sytuacja zatrudnienia w organizacjach pozarządowych nie wygląda dobrze, co może mieć daleko idące skutki na wielu płaszczyznach.

Dietrich stwierdziła: „Dobrze, że po raz kolejny miałam okazję przedstawić wyniki badań i uświadomienie jak bardzo jest “NIE-stabilnie”.  To ważne, aby jak najwięcej osób pracujących w trzecim sektorze i współpracujących z nim zobaczyło czarno na białym, w jakiej rzeczywistości się poruszamy. Bo co innego się domyślać, co innego wiedzieć, a co innego zobaczyć to w liczbach. Dlatego projekt rzeczniczy jest tak istotny. Szukanie oddolnych sojuszy oraz wpływanie poprzez naszych przedstawicieli gdzieś wyżej.”

Raport można pobrać na: https://fundacjarc.org.pl/…/ku-stabilnemu-zatrudnieniu…/

Młodzież jako szansa na przyszłość

Na Forum nie zabrakło młodzieży, nie tylko jako wspaniałych wolontariuszy na recepcji, ale również jako prelegentów we własnym temacie. Dorota Wiśniewska (Malborskie Stowarzyszenie OŚ, COP Malbork) uczestniczyła w obu panelach.

„Drugi dzień wydarzenia to mocny akcent na młodzież, ale co najważniejsze z młodzieżą o młodzieży. Niezwykle interesujące inicjatywy poznaliśmy dzięki Radnym Młodzieżowej Rady Powiatu Starogardzkiego, a wśród nich „Żywą Bibliotekę” przełamującą stereotypy i „Powiatowizję”, dającą szansę na odkrycie młodych talentów muzycznych oraz ogromną dawkę dobrej zabawy dla publiczności. W kolejnej przysłuchiwałam się dyskusji nt. „Wymiana międzypokoleniowa i międzynarodowa. Co boomer wie o yolo i czy to się opłaca”. To było bardzo zróżnicowane spotkanie z przesłaniem, że działania międzypokoleniowe są możliwe do zrealizowania z sukcesem i są bardzo potrzebne, a międzynarodowa współpraca otwiera wiele drzwi do rozwoju organizacji i zaangażowanych w nią osób. Uważam za niezwykle cenne to, że mogliśmy usłyszeć o doświadczeniach z takiej współpracy, ale także otrzymać zapewnienie o ofercie pomocy od ekspertek, które te drzwi pomagają otwierać.”

O programie Erasmus opowiedziała Alina Kotkiewicz (Stowarzyszenie EDUQ Lębork), Co działa na boomersa i millenialsa – Marcin Karwowski (Stowarzyszenie Pozytywni, Starogard Gdański). Współpraca międzynarodowa dla wszystkich – Magda Leszczyna – Rzucidło  (BISER – Bałtycki Instytut Spraw Europejskich i Regionalnych).

Wiedza praktyczna i networking

W programie przewidziano także wystąpienia w formie prezentacji konkretnych zagadnień formalnych takich jak np. temat zlecenia usług organizacjom pozarządowym przez JST, wykorzystania internetu i nowych technologii w NGO czy też rok w organizacji pozarządowej – czyli po ludzku o formalnościach. 

Przez trzy dni miejsce wydarzenia tętniło życiem, a na korytarzach spotkać można było liczne grupy osób żywo dyskutujących ze sobą. Wszyscy przyznali, że brakowało im bardzo okazji do wymiany doświadczeń twarzą w twarz. Dla wielu z nich było to pierwsza możliwość sieciowania po kilku latach przerwy. Podczas forum wręczono nagrodę Bursztynowego Katamaranu, której celem jest promowanie idei współpracy i dobrych relacji międzysektorowych. Komisja zdecydowała, iż najlepiej z organizacjami pozarządowymi współpracowali w tym roku w Sopocie. Nagrodę odebrali sekretarz miasta Wojciech Zemła oraz przewodnicząca Sopockiej Rady Organizacji Pozarządowych Anna Horak. Drugą nagrodę, dla wyróżniającej się organizacji pozarządowej, odebrała, w imieniu Stowarzyszenia Sabat Szefowych z Człuchowa, Zdzisława Hołubowska, jedna z członkiń tego stowarzyszenia.

Jednak czy trzydniowe spotkanie spełniło założenia organizatorów i dodało uczestnikom skrzydeł? Czy wzmocniło relacje trzech branż współtworzących sektor społeczny? Czy jest realna jest przyszłość i stabilność trójkąta efektywności?

Antonina Paplińska, koordynatorka projektu „Pozarządowi eksperci ds. stanowienia prawa”, Fundacja RC:

“Możliwość spotkania się twarzą w twarz była wartością samą w sobie, a wymiana doświadczeń zawsze dodaje skrzydeł. Mam nadzieję, że wydarzenie przyczyniło się do zrozumienia perspektyw partnerów z pozostałych dwóch sektorów, zainicjowania zmian w relacjach i zwiększenia uważności na polu współpracy. Co do przyszłości i stabilności to na pewno są to cele i marzenia, ale wciąż potrzeba konkretnych narzędzi, zrozumienia, otwartości a często po prostu życzliwości, żeby mogły one stać się rzeczywistością.”

Piotr Stec, prezes Pomorskiej Sieci Centrów Organizacji pozarządowych:

“PFIP wypadł wybornie, co potwierdził także feedback ze strony uczestników. Dla wielu była to okazja do poznania interesujących inicjatyw i nowych osób, do przedyskutowania wspólnych pomysłów na działania i poszerzenia horyzontów. Dlatego myślę, że forum dodało skrzydeł jego uczestnikom. Ważne, aby to odświeżone zaufanie nie zostało teraz nadwyrężone – stąd konieczność dobrego wykorzystania potencjału. Jest szansa na wdrożenie nowych rozwiązań i wyznaczenie realnych celów. Potrzeba jest jednak mobilizacja i wytrwałość w podjętych decyzjach. Wtedy stabilność trójkąta efektywności może być trwałym rozwiązaniem. Czy będzie? To wszystko zależy od partnerów trójkąta – NGO, JST i BIZNES – czy będą się angażowali w działania i brały odpowiedzialność za swoje decyzje.”

Patronat Medialny nad wydarzeniem objęło Zawsze Pomorze.

Projekt „Pozarządowi eksperci ds. stanowienia prawa” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Wiedza Edukacji Rozwój na lata 2014-2020. „Pozarządowy survival- jak przetrwać (i się rozwijać w pozarządowym świecie”- system wspierania 3 sektora w województwie pomorskim przez Pomorską Sieć COP dofinansowany z budżetu Samorządu Województwa Pomorskiego. Projekt „NASZE Pomorskie Rady” został dofinansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Programu NOWEFIO